مسجد عیدگاه
میان باغ علیمردان و چمن حضوری در شهر کابل افغانستان قرار دارد. این مسجد درسال1311 ه.ق. بنا نهاده‌شده و کار تعمیر آن در سال 1315 ه.ق. پایان یافت. در دیوار مسجد کتیبه سنگی وجود دارد که درآن تمام خصوصیات درج است. درین مسجد غیر از ادای نماز اجتماعات و جرگه‌های رسمی نیز برگزار می‌شد مثلاً جنگ با بریتانیا جهت استرداد استقلال افغانستان از منبر سنگی همین مسجد اعلان شد. و دیگر جرگه‌های قومی و فیصله‌های عمومی درهمین مسجد صورت می‌گرفت.
شرق باغ علیمردان و شمال‌غرب چمن حضوری این مسجد در چمن حضوری مقابل جوی مستان طرف جنوب پل محمود خان ساحه وسیع را اشغال نموده عمارت مسجد به صورت طولانی شمالاً جنوباً بداخل هفتاد وشش گنبد خورد ویک گنبد بزرگ و یک رشته رواق‌ها وکمانها ساخته شده و دارای منارهاو محراب‌های منقش و یک محراب بزرگ مرکزی ودو محراب خورد پائینی بوده و ده مناره‌های خورد وبزرگ دارد. صرف سر گنبد بزرگ و سطی آهنپوش بوده بقیه تمام گنبدهای مذکور کاهگل است و پیشروی مسجد به طول آن تراسره یا صوفه به فرش سنگ مرمر سفید دارا است. مسجد مذکور تقریباً یکمتر بلند تر از صحن حیاط ساخته شده و قبلاً صحن مسجد مذکور با دیوار خشتی محدود شده‌بود. به سمت شرق سه دروازه درآمد بزرگ با کمان‌های گج‌بری شده و تزئین شده که دارای اصالت تاریخی بود و جود داشت. متاسفانه بعد از کودتای ثور 1357زبین رفت و گل و بته و درخت آن کشیده‌شد صحن حیاط قیر و بتن گردیده‌است .
بوستان سرای
از جمله ساختمان‌های دوره امیر عبدالرحمن‌خان در افغانستان بوده که در سال 1822 م به وسیله معماران قندهاری ساخته شده است. در اول چوپ‌پوش و مقر پذیرایی مهمانان ویژه و شخصی امیر صاحب بود. امیر مهمانان را در همین جا بحضور پذیرفته و دیدار مینمود. او به این ساختمان علاقه ویژه داشته و از همین سبب وقتی که امیر عبد الرحمن خان فوت می‌نماید پسرش امیر حبیب‌الله پیکر پدرش را درین عمارت که دلخواهش بود دفن نمود.
باغ لطیف
در نزدیکی بالاحصار شهر کابل، پایتخت افغانستان، و در آغاز شهدای صالحین قرار داشت و از سوی سرهنگ عبدالطیف خان بنا شده بود. سرهنگ عبدالطیف از تیره? مومند و اصلاً ساکن شالیز غزنه بود. وی در دوران جوانی و در هنگامیکه امیرمحمدافضل خان هنوز به امارت نرسیده بود و از طرف پدرش فرمانروای کل صفحات ترکستان بود، به درجه کپتانی رسید که نامبرده در توپخانه حضور به عنوان فرمانده (قوماندان) ایفای وظیفه می‌کرد. چندی بعد به درجه (رتبه) سرهنگی (کرنیلی) رسید که تا زمان حکومت امیرعبدالرحمن خان در همین درجه باقی ماند.
با به قدرت رسیدن عبد الرحمن خان، عبدالطیف خان، برادر بزرگش عبدالقادرخان و پسر بزرگش عبدالسلام خان یکی پی دیگری بین سالهای 1306 تا 1308 هجری قمری محبوس گردیدند تا اینکه در زندان جان باختند و در همین باغ دفن گردیدند که اکنون گورگاه‌های ایشان مشخص نیست.
سرهنگ لطیف در شوربازار کابل سکونت داشت که محل سکونت وی بنام گذر کرنیل لطیف نامیده میشود. وی این باغ را در زمان سرهنگی خود ساخته بود که در آن زحمات فراوانی کشیده بود. این باغ با داشتن گلهای رنگارنگ و درختان زیبای شاه توت، توت، سیب، آلبالو، زردالو و غیره در شهر کابل نمونه بود. در میان باغ جوی آب روان قرار داشت و در کنار این جوی مسجدی نیز بنا شده بود. این باغ بزرگ‌ترین تفریگاه برای اهالی شهرکابل بود که مردم شهر کابل از طرف عصر بدانجا سرازیر می‌شدند. به همین دلیل، همه ساله برای مدت پنج هفته جشن (میله) نوروزی جشن دهقان درینجا برپا می‌شد. درین روزها، دهقانان به نمایش فراروده‌هایشان می‌پرداختند. نمایش گاوها، اسب‌ها، قوچ جنگی، سگ جنگی، مرغ جنگی، کاغذپران‌بازی، میله (جشن) گل ارغوان و ده‌ها سرگرمی‌های دیگر هزاران شهروند کابل و اطراف آن را به خود می‌کشانید.
دراوائل سال 1376 خورشیدی ازین باغ اثری بجا نمانده بود. این باغ در اثر بی توجهی حکومت‌های پیشین و سپس در دوران جنگ‌های 23 سال اخیر به ویرانه‌ای تبدیل شد و مکانی برای کشتن چارپایان بدست قصابان بود. ولی با این‌حال مسجد آن طور نسبی آباد بود.
کلمات کلیدی:
